De schuldenaar is echter niet de enige partij die om aanwijzing van een herstructureringsdeskundige kan verzoeken. De WHOA kent daarvoor aan diverse bij de schuldenaar betrokken partijen een initiatiefrecht toe. Zo kan iedere schuldeiser, aandeelhouder of de krachtens wettelijke bepalingen bij de door de schuldenaar gedreven onderneming ingestelde ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging op eigen initiatief aan de rechtbank verzoeken een herstructureringsdeskundige aan te wijzen. Indien één van hen daarom verzoekt, zal de rechtbank de schuldenaar horen voordat zij een beslissing neemt. De rechtbank zal toetsen of de schuldenaar verkeert in de toestand van dreigende insolventie. Bestaat daarover onduidelijkheid, dan kan de rechtbank voor de beantwoording van die vraag een deskundige benoemen. Indien is vastgesteld dat de schuldenaar in de toestand van dreigende insolventie verkeert, zal de rechtbank het verzoek tot aanwijzing van een herstructureringsdeskundige toewijzen, tenzij de belangen van de gezamenlijke schuldeisers daarbij niet zijn gediend. Een verzoek tot aanwijzing van een herstructureringsdeskundige wordt in ieder geval toegewezen als het gesteund wordt door de meerderheid van de schuldeisers.
De taak van de herstructureringsdeskundige is primair gericht op het aanbieden van het akkoord. De wet bepaalt dat de herstructureringsdeskundige zijn taak doeltreffend, onpartijdig en onafhankelijk uitvoert. De herstructureringsdeskundige zal daarbij in het belang van de gezamenlijke schuldeisers moeten handelen. Om ervoor te zorgen dat de herstructureringsdeskundige zijn taak adequaat kan uitoefenen, is in de WHOA vastgelegd dat de herstructureringsdeskundige bevoegd is de administratie van de schuldenaar te raadplegen. Ook is in de WHOA voor diverse bij de schuldenaar betrokken partijen een inlichtingenplicht opgenomen.
Indien een herstructureringsdeskundige eenmaal is aangewezen, komt de bevoegdheid om een akkoord aan te bieden exclusief bij de herstructureringsdeskundige te rusten. De schuldenaar kan dan nog wel zelf een akkoord voorbereiden, maar als hij dit akkoord aan (een deel van) zijn schuldeisers en/of aandeelhouders wil (laten) opleggen, zal hij de herstructureringsdeskundige daartoe moeten bewegen. Dit betekent niet dat de schuldenaar alle controle verliest. Integendeel. Om de positie van de mkb-schuldenaar ten aanzien van het aan te bieden akkoord te verstevigen, is in de WHOA opgenomen dat de herstructureringsdeskundige het akkoord onder omstandigheden alleen met instemming van de schuldenaar aan de stemgerechtigde schuldeisers en aandeelhouders kan voorleggen. Ook voor het overige blijft de schuldenaar zelf in controle over zijn onderneming. Anders dan in faillissement blijft de schuldenaar na aanwijzing van een herstructureringsdeskundige namelijk volledig beheers- en beschikkingsbevoegd.
Voordeel van de herstructureringsdeskundige
Het inschakelen van een herstructureringsdeskundige zal ervoor kunnen zorgen dat de bereidheid om het akkoord te accepteren bij schuldeisers wordt vergroot. De herstructureringsdeskundige behoort namelijk onafhankelijk en onpartijdig te zijn. Een herstructureringsdeskundige kan ook op verzoek van aandeelhouders, schuldeisers of de ondernemingsraad worden aangewezen.
Kosten herstructureringsdeskundige
Als de rechtbank het verzoek tot aanwijzing van een herstructureringsdeskundige toewijst, dan stelt de rechtbank ook het salaris van de herstructureringsdeskundige vast. Door de rechtbank wordt ook bepaald hoeveel de werkzaamheden van de herstructureringsdeskundige en de door hem ingeschakelde derden, ten hoogste mogen kosten. Dit bedrag kan echter nadien nog door de rechtbank worden verhoogd. De kosten dienen in beginsel te worden gedragen door de onderneming, tenzij de meerderheid van de schuldeisers heeft verzocht om de aanwijzing van de herstructureringsdeskundige. In dat geval dienen zij de kosten te dragen.
