Het niet houden aan het examenreglement is een veelvuldig terugkerend fenomeen in het voortgezet onderwijs.[1] De kans is dan ook groot dat een schooldirecteur of -rector wordt geconfronteerd met een of meer onregelmatigheden. De directeur of rector zal een mogelijke onregelmatigheid moeten onderzoeken en wanneer voldoende vaststaat dat een leerling zich schuldig heeft gemaakt aan een onregelmatigheid moeten beslissen of hij een maatregel tegen de leerling neemt en zo ja, welke.
Veel scholen worstelen met de in de Wet voortgezet onderwijs 2020 (WVO 2020) en het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 opgenomen bepalingen en voorschriften bij onregelmatigheden. Zij ervaren dat de huidige wetgeving niet geheel helder is en ook niet altijd een toereikend handelingsrepertoire biedt. De Inspectie van het Onderwijs deelt het standpunt van scholen dat de wettekst tekortschiet qua helderheid. Bij bijna een derde van de scholen worden andere maatregelen in het examenreglement beschreven dan toegestaan volgens het Uitvoeringsbeschuit WVO 2020. Er worden door scholen dan ook regelmatig maatregelen genomen die strijdig zijn met de wet, zoals puntenaftrek na het te laat inleveren van een praktijkopdracht.[2]
Hoewel er, als gezegd, bij eindexamens veelvuldig onregelmatigheden worden gepleegd door leerlingen, zijn er weinig uitspraken van rechters en de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs gepubliceerd over maatregelen die worden genomen naar aanleiding van een onregelmatigheid. De rechtspraak verschaft dan ook slechts ten dele de, zowel voor scholen als leerlingen en hun ouders, noodzakelijke helderheid over de interpretatie van de wet.
Het gegeven dat de wet op het punt van onregelmatigheden bij examens en de naar aanleiding van een vastgestelde onregelmatigheid te nemen maatregelen onvoldoende helder is, kan leiden tot onnodige geschillen en procedures bij de commissie van beroep voor de eindexamens of de rechter, zeker wanneer de school een maatregel neemt waarvoor geen wettelijke basis bestaat. Daar is de school noch de leerling bij gebaat.
Ter voorkoming van onnodige geschillen en – nog belangrijker – om te voorkomen dat leerlingen zich schuldig maken aan onregelmatigheden (een helder examenreglement zal een leerling die overweegt te spieken eerder afschrikken dan een examenreglement dat voor meerdere uitleg vatbaar is) is het aan te raden dat scholen hun examenreglement regelmatig doorlichten en waar nodig in overeenstemming brengen met de geldende wetgeving.
Wenst u het examenreglement van uw school te laten doorlichten of heeft u een vraag over dit artikel of over andere aspecten van onregelmatigheden bij eindexamens en de naar aanleiding daarvan te nemen maatregelen? Neem dan contact op met onze sectie onderwijsrecht. Wij beantwoorden uw vragen graag.
Hans Blom, advocaat onderwijsrecht
[1] Inspectie van het Onderwijs, ‘Technisch rapport themaonderzoek OP6 – Kwaliteit van de schoolexaminering’ , juni 2023, p. 13.
[2] Inspectie van het Onderwijs, ‘Kwaliteit van de schoolexaminering’, september 2023.
